Μοναστήρια στο ακρωτήρι Χανίων

Ανάμεσα στην Σούδα και Χανιά στο Κρητικό πέλαγος βρίσκετε το ακρωτήρι Μελέχας ή (αρχ. Κύαμος) .

Αφήνοντας πίσω τα χωριά του Ακρωτηρίου, στο δρόμο για να συναντήσουμε το Κρητικό Πέλαγος, δυο σειρές από κυπαρίσσια δεξιά και αριστερά του δρόμου μας οδηγούν στο μεγαλύτερο μοναστήρι της Κρήτης, την Αγία Τριάδα των Τσαγκαρόλων, το οποίο αναφέρεται κατά την Τουρκο­κρατία ως Σελβιλί Μοναστίρ, δηλαδή η «μονή με τα κυπαρίσσια».

Καθώς περνάμε την βαριά ξύλινη πόρτα του και μπαίνουμε στον εσωτερικό περίβο­λο η φαντασία και η καλαισθη­σία απογειώνονται για την αρχιτεκτονική. Κάθε γωνιά του μο­ναστηρίου είναι ένα καλλιτέχνημα.

Η μονή ιδρύθηκε στις αρχές του 17ου αι. (περίπου το 1611 ) από τους αδελφούς ιερομόναχους Ιερε­μία και Λαυρέντιο Τσαγκαρόλους. οι οποίοι ήταν Βενετοκρητικοί, ορ­θόδοξοι στο δόγμα. Επειδή οι Ενετοί φοβούνταν την εξάπλωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θέλησαν να προσεταιριστούν τους Κρητικούς χαλαρώνοντας τους τα περιοριστικά και τα απαγορευτικά μέτρα, για να τους έχουν με το μέρος τους στην επικείμενη επίθεση των Οθωμανών. Το σχέδιο του συγκροτήματος έγινε από τον Ιερεμία Τσαγκαρόλο είναι ίσως το τυπικότερο δείγμα αρχιτεκτονικής στο νησί στο οποίο υπάρχουν τα δυτικά στοιχεία με ορθόδοξη μοναστηριακή πρακτική, ο Ιερεμίας μετέφερε δημιουργικά και ενσωμάτωσε δείγματα της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής του αιώνα του σ' έναν ορθόδοξο λατρευτικό χώρο. Ο ναός της Αγίας Τριάδας, εντυπωσιάζει με το μέγεθος και τη μορφή του. Τα σχέδια του ναού έφερε ο Ιερεμίας από το Άγιον Ορος και είναι σύμφωνα με τη Οθωνική αρχιτεκτονική (τρίκογχο με τρούλο).

Το 1645 με την κατάληψη των Χανίων από τους Τούρκους διακό­πτονται υποχρεωτικά και οι εργασίες στο μοναστήρι, γεγονός που μπορούμε να πούμε ότι σημα­τοδοτεί και το τέλος της όψιμης Κρητικής Αναγέννησης. Λίγο αργότερα η κατασκευή του θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί όμως πολλές περιπέτειες θα το περιμένουν την πε­ρίοδο της Τουρκοκρατίας με απο­κορύφωμα τη λεηλασία και πυρπό­ληση του το 1821.

Πολλοί από τους μοναχούς έβγα­λαν τα ράσα και πήραν μέρος στην Επανάσταση, για να επανέλθουν με­τά και να ενώσουν την δυνάμει τους στην ανασυγκρότηση της μονής.

Η Αγία Τριάδα των Τσαγκαρόλων εξακολουθεί να κάνει αισθητή την παρουσία της και να μας εκπλήσσει σε κάθε ματιά. Όπως με την επιγραφή, στην είσοδο του χώρου όπου φυ­λάσσονται τα βαρέλια με το κρασί: «ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΕ Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΑΣ ΣΕΜΕΛΗΣ, Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ 1613».

Προσπερνάμε το ελαιοτριβείο της μονής και ανηφορίζουμε το δρόμο και το τοπίο αρχίζει να γίνεται άνυδρο και σκληρό. Βράχια και θάμνοι κι ένα μικρό φαράγ­γι που διασχίζουμε μας οδηγούν στη Μονή Γουβερνέτου, στην Κυρία των Αγγέλων. Πολλοί μοναχοί το εγκατέ­λειπαν λόγω των επιδρομών των πειρατών, των Ενετών κλπ. παίρνοντας μαζί τους βιβλία και ιερά σκεύη για να γίνουν δεκτοί από τα νέα μο­ναστήρια στα οποία θα πήγαιναν. Έτσι πολλά αντικείμενα της μονής βρίσκονται σήμερα στο Άγιον Όρος, στην Πάτμο ή στην Αγία Λαύρα. Επί πλέον το Γουβερνέτο λεηλατή­θηκε και πυρπολήθηκε το 1821 και σχεδόν τίποτα δεν απέμεινε για να μας διηγηθεί την πορεία του.

Εδώ κυριαρχεί η λιτότητα και η αυστηρότη­τα αλλά, αυτό δεν γί­νεται σε βάρος της καλαισθησίας. Η εκκλησία της Θε­οτόκου. της Κυρίας των Αγγέλων, εί­ναι κι αυτή χτισμένη συμφωνά με τη Οθωνική αρχιτεκτονική με πολύ εν­διαφέροντα στοιχεία οι δυο τρούλοι, πίσω από τον κεντρικό, σε σχήμα τετράπλευρα πυραμίδας. Έξι δωρικοί κίονες με ανάγλυφες κεφαλές στέκονται παραστάτες της εισό­δου. Πολλά έχουν γραφτεί για τα πε­ρίεργα αυτά πρόσωπα, που λες και φυλάνε την εκκλησία. Άλλοι υπο­στηρίζουν ότι απεικονίζουν τον Πά­να, άλλοι αναφέρουν κάποια άγνω­στη θεότητα της γης και άλλοι πάλι ότι οι άγριες αυτές μορφές με τα ε­ξογκωμένα μάγουλα, τα ανακατεμέ­να μαλλιά και τη φαρδιά ταινία στο μέτωπο είναι οι Αγαρηνοί που κατέλαβαν την Κρήτη το 824.

Αφήνουμε το αυτοκίνητο στη μο­νή και συνεχίζουμε, με τα πόδια πλέον, στο πλακοστρωμένο μονοπάτι που οδηγεί στην Παναγία την Αρκουδιά. Αριστερά κατεβαίνει το φαράγγι και στα δεξιά υψώνεται ο όγκος του Αρκουδοκέφαλου, που πήρε το όνομα του από το σπήλαιο Μπροστά μας εμφανίζονται τα ερεί­πια του μικρού μοναστηριού, που κάποτε έστεκε εδώ ατενίζοντας το πέλαγος. Δίπλα η σπηλιά και στην είσοδο  της  μας  υποδέχεται το ναΰδριο της Θεοτόκου σφηνωμένο στο βράχο.

Το σπήλαιο χρησι­μοποιήθηκε, όπως και άλλα της πε­ριοχής, για κατοικία των πρωιών ανθρώπων.

Αργότερα έγινε τόπος λατρείας της θεάς Άρτεμης, η οποία απεικο­νιζόταν με τη μορφή της αρκούδας απ' όπου και ο τεράστιοι σταλαγμί­της που έχει σμιλευτεί μπροστά στη δεξαμενή και φαίνεται σαν να την α­γκαλιάζει. Στο κεφάλι και στη ράχη της υπάρχουν, λαξευμένες, δυο μικρές δεξαμενές, που χρησίμευαν για το νίψιμο των χεριών πριν και μετά τις προσφορές. Από την Άρτεμη το σπήλαιο πέρασε σε μιαν άλλη παρθένο, στη Θεοτόκο, το 16ο αϊ, στην οποία είναι αφιερωμένο το εκ­κλησάκι.

Συνεχίζοντας το μονοπάτι γίνεται πιο απότομο και κατηφορικό, αλλά είναι πάντοτε καλοστρωμένο κι ευκολοδιάβατο, Μας οδηγεί πίσω στο παρελθόν, στο βάθος του φαραγγι­ού, όπου βρίσκεται το μονοπάτι του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη, το Κα­θολικό. Καθώς κατεβαίνεις τα σκαλοπάτια και το αντικρίζεις από ψηλά νιώθεις σαν να περνάς σε μια άλλη εποχή. Το μοναστήρι ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι. μετά το θάνατο του Αγίου Ιωάννη. ο οποίος ασκήτεψε εδώ και τη σπηλιά του συναντάει κανείς κοντά στην είσοδο του Καθολικού. Ο ναΐσκος είναι σκαλισμένος στο βρά­χο και η πρόσοψη του, χτισμένη φέρει εμφανή ε­νετικά γνωρίσματα της εποχής

Από κάτω η τεράστια γέφυρα -πλάτους 10μ. και μήκους 20μ, έ­να αριστούργημα αρχιτεκτονικής, που λειτουργεί και σαν περίβολος, δεν είναι ένα οικοδόμημα συμπάγές αλλά φιλοξενούσε την τραπεζα­ρία, κάποια κελιά και μια «σακέλλα», δηλαδή μια φυλακή για τους τιμωρημένους μοναχούς, εξοικονομώντας χώρο για το μοναστήρι. Στα τεράστια (βράχια, που υψώνονται τριγύρω, πολυάριθμα ασκηταριά.

Στο λιμανάκι του Αρσανά ή Ταρσανά υπάρχει και ένας βράχος. ο­μοίωμα μιας βάρκας με πέντε πειρατές, τους οποίους λέγεται ότι πέτρωσε ο Άγιος Ιωάννης επειδή έκαναν συχνές επιθέσεις στο μοναστήρι. Αλλά και ο Μπαρμπαρόσα έχει αφήσει εδώ το σημάδι του. Μια επιγραφή -«ΒΑRΒΑRUΧ»- και μια νεκροκεφαλή είναι χαραγμένες στην αριστερή παραστάδα της κυρίας εισόδου του ναού.

Ιστορίες ατελείωτες θρύλοι και παραδόσεις απλώνονται στο Ακρωτήρι και στη γύρο περιοχή, όπου υ­πάρχουν κι άλλα εγκαταλειμμένα ή όχι μοναστήρια, εκκλησούλες και σπήλαια, όπως η Μονή του Αγίου Αντωνίου, το Νεραϊδόσπηλο κ.λπ.


__________________________________________________________________
Ταξιδεύοντας με το Volta GR  και συνταγές από το volta Koyzina