Χανιά

Αν ανηφορίσεις προς το Ακρωτήρι, στο δρόμο για τους τάφους των Βενιζέλων και κοιτάξεις πίσω σου, μαγεμένος συνηγορείς με εκείνους που ονόμασαν αβασάνιστα τα Χανιά την ωραιότερη ελληνική πόλη. Οι δαντελωτές παραλίες, οι βράχοι που «σβήνουν» όμορφα μέσα στη φιλόξενη θάλασσα, η Χαλέπα, το αξιοθαύμαστο βενετσιάνικο λιμάνι, το φρούριο Φιρκά, η Εβραϊκή συνοικία, η συνοικία Καστέλι, το Τζαμί του Χασάν Πασά, μαρτυρούν (και ας μην τα βλέπεις όλα από εδώ ψηλά...) ότι μέσα στα σοκάκια, τα παραδοσιακά κτίρια, την αγορά, χτυπά μια λεβέντικη καρδιά 3.000 χρόνων, που σε καλεί να την ανακαλύψεις. Γιατί τα Χανιά δεν είναι μια απλή πόλη, είναι ο ζωντανός μάρτυρας της συναρπαστικής ιστορίας της μεγαλονήσου μας...

Ας κάνουμε παρέα ένα ιδεατό γύρο του νομού Χανίων ψάχνοντας τις ωραιότερες παραλίες ίσως όχι μόνο της Κρήτης, αλλά όλης της Μεσογείου. Κοντά στην πόλη των Χανίων δεν υπάρχει περίπτωση να κολυμπήσετε, έτσι παίρνετε το δρόμο προς το Κολυμπάρι και συναντάτε τη Χρυσή Ακτή, τους Αγίου Αποστόλους και την Αγ. Μαρίνα. Έξι - εφτά χιλιόμετρα στα δυτικά είναι το Μάλεμε με την τεράστια καθαρή (χρυσή) παραλία. Προς τον κόλπο Κισσάμου, υπάρχει η κρυστάλλινη θάλασσα του Κολυμπαριού και στο Καστέλι ο Μαύρος Μώλος και τα Νωπήγεια. Στα 53 χμ. από τα Χανιά ανεβείτε για να θαυμάσετε τη θέα από τον Πλάτανο και μετά στη θαυμάσια παραλία στα Φαλάσαρνα κοντά στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Άμμος ψιλή με κάποιες ροζ αποχρώσεις από τα κοχύλια. Στα νοτιοδυτικά, στην περιοχή της Χρυσοσκαλίτισσας, βλέπει κανείς το μοναστήρι και μετά μέσω θαλάσσης περνάτε μετά από 100 μέτρα στο Λαφονήσι για τροπικές γεύσεις. Στο Νοτιά τώρα υπάρχει το κόσμημα που ακούει στο όνομα Παλαιόχωρα όπου στην παχιά άμμο θα βρείτε ρηχά, καθαρά νερά και δέντρα για σκιά. Ανεβοκατεβαίνοντας χωριά και δρομάκια φτάνετε σ' ένα από τα πιο όμορφα ψαροχώρια της Κρήτης, στα Σούγια, με τους γυμνιστές να έχουν καταλάβει το ανατολικό άκρο της περιοχής. Ποιος τους αδικεί; Αν δεν τολμήσετε να περάσετε το φαράγγι (να κάνετε δηλαδή 18 χμ. σε 7 ώρες, περπατώντας σ' ένα από τα ωραιότερα φυσικά αξιοθέατα του πλανήτη) για να βγείτε στον όρμο της Αγ. Ρούμελης, στην περιοχή των Σφακίων, απλά κατεβείτε στο άλλοτε αγριότερο μέρος (λόγω βεντέτας) και πάρτε το καραβάκι. Σε 30' θα αφεθείτε στη μαγεία των κρυστάλλινων νερών και των εκτεταμένων παραλίων της Αγ. Ρούμελης. Για μεγαλύτερη ησυχία στα 10 λεπτά από τα Σφακιά θα βρείτε το μικρό οικισμό του Λουτρού, με τα νερά του να θυμίζουν ενυδρείο. Βέβαια αν βρίσκεστε στη Χώρα Σφακίων έχετε και την εναλλακτική λύση της απάνεμης παραλίας του Φραγκοκάστελου, με το ενετικό κάστρο να στέκεται έρημο και... «απειλητικό» (λόγω Δροσουλιτών) στη μέση της παραλίας, που θυμίζει έντονα Σαχάρα.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ

Γαβαλοχώρι. Παραδοσιακός οικισμός που βρίσκε­ται περίπου 26 χλμ. ΝΑ των Χανίων, σε περιοχή κατάφυτη από ελιές και χαρουπιές. Οφείλει το όνο­μα του στο βυζαντινό Φίλιππο Γαβαλά που εγκατα­στάθηκε στο χωριό ανάμεσα στο 1080 με 1182 κατ' εντολή του βυζαντινού αυτοκράτορα. Στο χωριό λειτουργεί ενδιαφέρον Ιστορικό Λαογραφικό Μου­σείο, που στεγάζεται σε κτίριο που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της περιοχής. Τμήμα του κτιρίου, που είναι δίπατο, χτίστηκε στην Ενετοκρατία, ενώ ο όροφος του φτιάχτηκε επί Τουρκοκρατίας. Εκτός από την οικοσκευή στα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνονται μεταξωτά, υφαντά, χειροτεχνήματα -στο Γαβαλοχώρι οι γυναίκες ασχολούνται με το «κοπανέλι», σπάνιο είδος πλεκτής δαντέλας- αγγεία, δείγματα ξυλογλυπτικής και εικονογραφίας, όπλα, νομίσματα κ.ά.

Στην πλατεία του χωριού λειτουρ­γεί γραφείο του Γυναικείου Αγροτοτουριστικού Συνεταιρισμού Γαβαλοχωρίου απ' άπου μπορεί κα­νείς να προμηθευτεί προϊόντα της περιοχής.

Φαράγγι Σαμαριάς. 43 χλμ. Ν της πόλης των Χα­νίων. Είναι το μεγαλύτερο φαράγγι της Ευρώπης, μήκους 18 χλμ., γνωστό για την υποβλητική ομορ­φιά του. Σε ορισμένα σημεία το πέρασμα φτάνει μό­λις τα 3 μ. πλάτος και καμιά φορά τα κάθετα τοιχώ­ματα του ορθώνονται σε ύφος 600 μ. Το φαράγγι οργώνεται από χείμαρρο.

Το πέρασμα της Σαμαριάς επιτρέπεται επίσημα από το Μάιο μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου κι εφόσον το επι­τρέπουν οι καιρικές συνθήκες μέχρι τέλος Οκτω­βρίου. Στην είσοδο του, στη θέση Ξυλόσκαλο, υπάρχει τουριστικό περίπτερο με θέα τον επιβλητι­κό Γκύγκιλο (ύφους 2083 μ.). Στην έξοδο σας από το φαράγγι θα συναντήσετε το χωριό Αγ. Ρούμελη, απ' όπου με καραβάκι θα μεταφερθείτε στη Χώρα Σφακίων. Στη διαδρομή με τ' αυτοκίνητο από τα Χανιά στην είσοδο του φαραγγιού θα συναντήσετε γραφικά πεδινά και ορεινά χωριά. Στο χωριό Ομα­λός και στο ομώνυμο οροπέδιο υπάρχουν ενοικια­ζόμενα δωμάτια και πολλές ταβέρνες.

Χώρα Σφακίων. 74 χλμ. Ν των Χανίων. Ιδιόμορφο χωριό, χτισμένο σε βραχώδη άγονη περιοχή, δυ­σπρόσιτο κι από στεριά κι από θάλασσα. Θα φτάσε­τε, αφού διασχίσετε το οροπέδιο Ασκύφου και το φαράγγι του Νίμπρου.

Γαύδος. Νησάκι του βρίσκεται 24 χλμ. Ν. των Σφα­κίων. Για το παρθένο αυτό νησί με τις καθαρές παρα­λίες και τα κέδρα εκτελούνται δρομολόγια όλο το χρό­νο (ανάλογα με τον καιρό) από τα Σφακιά. Έχει τα­βερνούλες και λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Φαράγγι Θερίσσου. Εντυπωσιακό φαράγγι, μή­κους 6 χλμ. Συνδέει τα Χανιά με το ομώνυμο χω­ριό, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, 16 χλμ. νότια των Χανίων.

Λίμνη Κουρνά. 48 χλμ. ανατολικά της πόλης των Χανίων. Γραφική λίμνη, η μοναδική στο νησί. Τα βουνά που την περιτριγυρίζουν καθρεφτίζονται στα ήρεμα νερά της. Στην περιοχή υπάρχουν τα­βέρνες για φαγητό.

ΜΟΥΣΕΙΑ

Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Τηλ. 28210-90334, 44418. Στεγάζεται στην ενετική εκκλησία του Αγ. Φραγκίσκου. Στα εκθέματα του, που προέρχονται από τη Δυτική Κρήτη και άλλες περιοχές και χρονολογούνται από τη Νεολιθική μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή, περιλαμβάνονται ειδώλια, αγάλματα, επιγραφές, όπλα, κεραμικά, σφραγιδόλιθοι, νομίσματα, κοσμήματα κ.ά. Βυζαντινό Μουσείο Χανίων. Τηλ. 28210 96046, 53033.

Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Τηλ.: 28210-42606. Στεγάζει πλουσιότατη συλλογή στοιχείων σχετικών με την ιστορία του νησιού καθώς και Λαογραφική συλλογή. Είναι το δεύτερο σε μέγεθος Αρχείο μετά τα γενικά Αρχεία του Κράτους.

Ναυτικό Μουσείο Κρήτης. Φρούριο Φίρκας, Ακτή Κουντουριώτη, Χανιά Τηλ. 28210-91875, Τηλ./Φαξ. 74484. Στεγάζεται σε κτίριο που βρίσκεται στην προκυμαία του ενετικού λιμανιού. Τα εκθέματα του είναι συνδεδε­μένα με την ιστορία του νησιού.

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ

Απτέρα. 15 χλμ. από τα Χανιά, στα νότια του κόλπου της Σούδας, κοντά στο χωριό Μεγάλα Χωράφια και σε θέση, απ' όπου είχαν τη δυνατότητα να εποπτεύ­ουν τον κάμπο των Χανίων, ήταν χτισμένη η Απτέ­ρα, μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Δυτ. Κρήτης (7οςαι. π.Χ.).

Σήμερα σώζονται τα τείχη της πόλης που θυμίζουν τα Κυκλώπεια τείχη της Τύρινθας και των Μυκη­νών. Επίσης σώζονται υπολείμματα μικρού ναού του 1ου αι. π.Χ., αφιερωμένου στη Δήμητρα, ρωμαϊκού θεάτρου και τεράστιες θολωτές δεξαμενές Ρωμαϊκών χρόνων -κατά μια εκδοχή ήταν αποθήκες σιτη­ρών- που διατηρούνται σε καλή κατάσταση.

Πολυρρήνια. 49 χλμ. Δ των Χανίων, στη θέση Σελλί ή Παλαιόκαστρο, σώζονται τα ερείπια από τα τεί­χη και την ακρόπολη της Πολλυρηνίας. Στη θέση Κρύα Βρύση, κοντά στην Κίσσαμο (Καστέλι), δια­τηρούνται υπολείμματα υδραγωγείου Ρωμαϊκής εποχής. Στην ίδρυση της Πολυρρηνίας, σημαντι­κής πόλης της αρχαίας Δ. Κρήτης, έλαβαν μέρος οι Αχαιοί, διάδοχοι των Μινωιτών στην κυριαρχία του νησιού. Φαλάσαρνα. Βρισκόταν δυτικότερα της Πολλυρηνιας, της οποίας ήταν λιμάνι, στη βάση της ακραίας βορειοδυτικής χερσονήσου του νομού Χανίων. Ερείπια της πόλης σώζονται κοντά στο χωριό Κουτρί. Συγκεκριμένα σώζονται υπολείμματα από τα Κυκλώπεια τείχη, τους τάφους, θεμέλια σπιτιών καθώς και γλυπτά λαξευμένα σε βράχους.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ

Από τη Βενετσιάνικη πόλη των Χανίων σήμερα σώ­ζεται μια συνοικία. Από τις οχυρώσεις (έργο των αρχών του 13ου αι. μ.Χ.) διασώζονται οι προμαχώ­νες, η τάφρος και ερείπια του οχυρωματικού τεί­χους, που περιέβαλε την πόλη. Επίσης σώζονται η Λότζια (Λέσχη), οι Χιόνες (Νεώρεια) (16ος αι.) και ο λιμενοβραχίονας του βενετσιάνικου λιμανιού. Οι εκκλησίες του Αγ. Φραγκίσκου (στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο), του Αγ. Ρόκκο και του Σωτήρος.

Νοτιοδυτικά της Κισσάμου (Καστέλλι), 42 χλμ. Δ της πόλης των Χανίων, στο χωριό Καλάθενες βρί­σκεται η βίλα Ροτόντα, πιθανώς εξοχική κατοικία κάποιου Βενετού φεουδάρχη, κτίσμα του 15ου ή 16ου αι. Επίσης αξιόλογα κτίσματα είναι η Βίλα Τρεβιζάν στο Δραπανιά και το Ενετικό Διοικητήριο στο κέντρο της πόλης της Κισσάμου.

Στην Άγρια Γραμβούσα. απόμερο νησάκι στα ΒΔ του νομού, τα ερεί­πια οχυρού των Ενετών. Η μετάβαση στο νησί εί­ναι εύκολη. Γίνεται με ειδικό πλοίο μεταφορικής ικανότητας 200-250 επιβατών, καθημερινά το κα­λοκαίρι με αναχώρηση 9:00 το πρωί και επιστροφή 6:00 το απόγευμα. Το Φρούριο περιμετρικά διατη­ρείται σε καλή κατάσταση. Στην Παλαιοχώρα. στις ακτές που βρέχονται από το Λιβυκό πέλαγος, 73 χμ. νότια των Χανίων, σώζονται τ' απομεινάρια του φρουρίου Σέλινο χτισμένου το 1379 από το Δούκα Μαρίνο Γραδένιγο, κυβερνήτη της Κρήτης. Φραγκοκάστελλο. Ανατολικά της Χώρας των Σφακίων, περίπου 11 χλμ., βρίσκονται τα ερείπια του Φραγκοκάστελλου. Το έχτισαν οι Ενετοί το 1371 για να το χρησιμοποιήσουν κατά των πειρατών και των Κρητών επαναστατών.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ & ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

Η μικρή εκκλησία των Αγίων Αναργύρων με πα­λιές βυζαντινές τοιχογραφίες. Στη συνοικία «Χαλέ­πα» η εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής, Ρωσοβυζαντινού ρυθμού. Στο Ακρωτήρι, βορειοανατολικά της πόλης (17,5 χλμ.), η Μονή της Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων κτίσμα του 16ου αι. Κοντά στην Αγία Τριάδα η Μονή της Κυράς των Αγγέλων ή Γουβερνέτου που ιδρύθηκε το 1548. Εντυπωσιακή είναι η πρόσοψη του Καθολικού με τα Ενετικά γλυπτά. Μονή Γωνιάς. 24 χλμ. δυτικά των Χανίων, κοντά στο χωριό Κολυμπάρι, η Μονή Γωνιάς ή Οδηγή­τριας με ωραία θέα και με κτίρια που ανάγονται στο 1662.

Στην Κάτω Επισκοπή, ο κυκλικός ναός του Μιχ. Αρχαγγέλου (Ροτόντα) με ενδιαφέροντα ψηφιδωτά δάπεδα και σημαντικές τοιχογραφίες καλλιτεχνών του Βυζαντίου του 12ου αι. μ.Χ. Στο χωριό Αλικιανός 13 χλμ. ΝΔ της πόλης των Χανίων, η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες του 1430. Στο χωριό Σούγια, στη νότια ακτή του νομού, στη σύγχρονη εκκλησία του χωριού διασώζονται ωραιότατα ψηφιδωτά πα­λαιοχριστιανικής βασιλικής τόν 6ου αι. μ.Χ.

Στη Χρυσοσκαλίτισσα, 40 χλμ. νότια της πόλης της Κισσάμου, το Μοναστήρι της Παναγιάς. Στα Τοπόλια Κισσάμου, μέσα σε σπήλαιο, η Εκκλη­σία της Αγίας Σοφίας.

___________________________________________________
Ταξιδεύοντας με το Volta GR