ΝΟΜΟΙ  ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, ΛΑΣΙΘΙΟΥ, ΡΕΘΥΜΝΟΥ, ΧΑΝΙΩΝ

 

Κρήτη (γενικά)
Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο της Μεσογείου. Βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο και βρέχεται βόρεια από το Κρητικό και νότια από το Λιβυκό πέλαγος. Αποτελεί αυτόνομο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας και στο οποίο περιλαμβάνονται επίσης το νησί Γαύδος και άλλες μικρές νησίδες. Διοικητικά χωρίζεται στους νομούς Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου.Η Κρήτη έχει πλούσια οικονομία που στηρίζεται σε διάφορους τομείς. Έχει αναπτυγμένη γεωργία με βασικά προϊόντα το ελαιόλαδο, τα σταφύλια και το κρασί, τα εσπεριδοειδή και τα οπωροκηπευτικά. Έχει επίσης αναπτυγμένη κτηνοτροφία με ονομαστά γαλακτοκομικά προϊόντα και αλιεία. Οι βιομηχανικές μονάδες ειδικεύονται κυρίως στην επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη ο τουρισμός.

ΚΡΗΤΗ

Η Κρήτη είναι ένα πολύχρωμο πάζλ από μυθολογία, ιστορία, βουνά, φα­ράγγια και θάλασσα. Τα κομμάτια αυτού του πάζλ συνθέτουν μια εικόνα μοναδική και μαγική. Αξίζει να γνωρίσετε την «άγνωστη» Κρήτη. Την κρυμμένη στο φαράγγια, στις δύσβατες κορυφές, στις αναρριχητικές ορθοπλαγιές και στις βαθιές θάλασσες που την περικλείουν. Η Κρήτη, η πρώτη περιοχή της Ελλάδος που ανέπτυξε εξελιγμένο πολιτισμό, με κέντρο την Μινωική Κνωσσό και τη Φαιστό, ήταν επίσης το τελευταίο κομ­μάτι της Ελλάδος που υποτάχθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με την πτώση του Ηρακλείου το 1669. Η ιστορία της Κρήτης υπήρξε μια σχεδόν διαρκής διαδοχή αμυντικών πολέμων και επαναστάσεων εναντίον των δι­άφορων κατακτητών που ξέβρασαν στις ακτές της τα κύματα της Ιστορίας. Σαν αποτέλεσμα, το νησί είναι διάσπαρτο από μνημεία και ίχνη τόσο της διέλευσης διάφορων πολιτισμών από το ορεινό του έδαφος, όσο και των αγώνων των Κρητικών να τους απωθήσουν και να επανακτήσουν την ανε­ξαρτησία τους. Μινωικά ερείπια, κλασσικοί ναοί, Βενετσιάνικα κάστρα, Οθωμανικά τζαμιά και νεκροταφεία της Βέρμαχτ και των Συμμάχων, κάνουν την Κρήτη ένα ζωντανό μουσείο όλης της ιστορίας της Μεσογείου. Η Κρήτη είναι γενέτειρα του ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, του El Greco όπως έγινε αργότερα γνωστός, του ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου, που έγραψε τον Ερωτόκριτο, του συγγραφέα του «Ζορμπά» Νίκου Καζα­ντζάκη, του Ελευθέριου Βενιζέλου, που θεωρείται η μεγαλύτερη πολιτική Φυσιογνωμία της νεότερης Ελλάδας, και πολλών ακόμη προσωπικοτήτων διεθνούς ακτινοβολίας. Ολόκληρη η Κρήτη είναι μια συνεχής εναλλαγή από ψηλά βουνό, εύφορες πεδιάδες, πυκνοκατοικημένες πόλεις, γραφι­κά χωριουδάκια και κοσμοπολίτικες παραλίες που μαγεύουν τον επισκέ­πτη. Το εκπληκτικά είναι πως όσο ανεπτυγμένος και αν είναι ο τουρισμός στα παράλια, η ζωή για τους κατοίκους των ορεινών χωριών εξακολουθεί να κυλά στους δικούς της παραδοσιακούς ρυθμούς, συντροφιά με την τσικουδιά, τις μαντινάδες και κρητικό πεντοζάλι, πλαισιωμένο από τους μεθυστικούς ήχους της λύρας.

Η Κρήτη

Είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδος, χωρίζει το Αιγαίο Πέλαγος από το Λιβυκό, οριοθετεί την Ευρώπη από την Αφρική, Πανύψηλα βουνά ορθώνονται στο κέντρο του (τα Λευκά Όρη, Ψηλορείτης Δίκτη). Οροπέδια σχίζο­νται από βαθιά φαράγγια και καταλήγουν σε εύφο­ρες πεδιάδες. Χωριά πνιγμένα στο πράσινο. Ελιές πορτοκαλιές,   αμπέλια, πρώιμα κηπευτικά. Μιτάτα (αγροικίες από ξερολιθιά), μοναστήρια και χωριά σκαρφαλωμένα σ' οροπέδια, κάστρα και ξωκλήσια ξεχασμένα σ' απόκρημνες πλαγιές. Ακτές με βρά­χια, πολλές φορές απάτητες αλλά και παραλίες απέ­ραντες βοτσαλωτές ή αμμώδεις. Ξακουστή είναι η Κρήτη για την ποικιλία της χλω­ρίδας και της πανίδας της. Δάση από καστανιές βε­λανιδιές και κυπαρίσσια. Δάση από φοινικιές (Βάι-Πρέβελη) και δάση από κέδρα (Γαύδος-Χρυσή ). Θε­ραπευτικά βότανα και μυρωδάτοι θάμνοι, (λάβδανο, δίκταμο ή έρωντας ασπάλαθος, θρούμπη) στα βραχώδη μέρη και στις απότομες βουνοκορφές ενώ στους ορεινούς Όγκους της ζει μέχρι σήμερα ο κρη­τικός αίγαγρος ή Κρι - Κρι.

Οι κυριότερες πόλεις - λιμάνια του νησιού (Ηρά­κλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Άγιος Νικόλαος, Σητεία) αναπτύχθηκαν στα βόρεια παράλια του πιο ήπια μορφολογικά  και μόνο η Ιεράπετρα βρίσκεται στο νότο, στις ακτές του Λιβυκού πελάγους κοιτά­ζοντας την Αφρική.

Ιστορία

Οι αρχαίοι ονόμασαν την Κρήτη το "Νησί των Μακάρων γιατί η φυσική αφθονία ήταν η βάση για μια καθημερινή ζωή μακάρια και απολαυστική. Σ' αυτό το νησί με την εύφορη γη αλλά και τα πα­νύψηλα βουνά αναπτύχθηκε ένας από τους σημαντικότερους πολιτισμούς της ανθρωπότητας, ο Μι­νωικός πολιτισμός (2800-1150 π.Χ.). Σε διαδοχικές φάσεις φτιάχνονται ανάκτορα πολιτείες τα γνωστά ανακτορικά κέντρα της Κνωσού, Φαιστού, Μαλίων, Ζάκρου, (1700-1450 π,Χ.). Ζω­γράφοι και κεραμοπλάστες δείχνουν τα όρια που μπορεί να φτάσει η εκλέπτυνση της τέχνης. Οι τοι­χογραφίες τους μας φέρνουν κοντά στη ψυχή αυ­τού του κόσμου, φιλειρηνικού, χαρούμενου αλλά και ισχυρού. Μας φέρνουν κοντά στη θάλασσα και τα πλούτη της.

Μια γεωλογική καταστροφή η έκρηξη του ηφαι­στείου της Σαντορίνης (1450 π.Χ,) ανακόπτει την ακμή του Μινωικού πολιτισμού. Όμως η ζωή δε σταματά. Με τη ναυτιλία, το εμπό­ριο και τη συναλλαγή με άλλους λαούς (Φοίνικες, Σύρους Αιγυπτίους) ανοίγονται νέοι ορίζοντες. Με την κάθοδο των Αχαιών και Δωριέων στο νησί χτί­ζονται νέες πόλεις, η Λατώ και η Απέρα. Η Λατώ ή Ετέρα γίνεται η πιο σημαντική πόλη της Κρήτης (7ος αϊ, π.Χ.). Ώσπου έρχεται η Ρωμαϊκή κατοχή (69-330 μ.Χ.).

Κέντρο αυτή την εποχή αναδεικνύεται η Γόρτυνα. Όμως ο Χριστιανισμός φθάνει γρήγορα στο νισή. Στη Βυζαντινή περίοδο η Κρήτη δείχνει τον πλούτο της με τα ψηφιδωτά δάπεδα των βασιλικών της και τις μισές απ' τις εκκλησίες όλης της Ελλάδας. Η Κρήτη πέφτει στα χέρια των Αράβων (824 μ.χ.) για ενάμιση αιώνα (961 μ.Χ.). Χτίζεται ο Χάνδακας (το σημερινό Ηράκλειο). Το 1204 το νησί περνά στα χέρια των Βενετών. Ενισχύονται τα παλιά κάστρο (Χάνδακας) και χτίζονται καινούργια (Γραμβούσα, Σπιναλόγκα, φραγκοκάστελλο, Καζάρμα, Ιεράπετρα, Παλαιοχώρα.

Ανοικοδομούνται πόλεις (Χανιά, Ρέθυμνο) και χτίζονται οχυρώσεις απαραίτητες για την προστασία τούς. Μέσα στα τείχη οι πόλεις αναπτύσσονται με στενά πολύπλοκα δρομάκια και μικρά οικοδομικά τετράγωνα και διακοσμούνται με πλατείες, βρύσες

εκκλησίες και παλάτια, που απομεινάρια τους σώζονται και σήμερα.

Το νησί, αν και κατά καιρούς αναταράσσεται από εξεγέρσεις των κατοίκων του, αναπτύσσεται οικονομικά και πολιτιστικά.

Ανθούν η ζωγραφική και η λογοτεχνία Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο), ο Δαμασκηνός κι άλλοι αγιογράφοι ζωγραφίσουν πανέμορφες Παναγιές και Χριστούς.

Κάτω από τα τόξα των πυλών και τα αψιδωτά παράθυρα περνούν τροβαδούροι τραγουδώντας ρίμες από τα πάθη του Ερωτόκριτου του Βιτσέντζου Κορνάρου,

Το 1645 οι Μωαμεθανοί κατακτητές πατούν πρώτη φορά το πόδι τους στο νησί

Το 1669 όλη η Κρήτη πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Το 1913 ενώνετε με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Η ΚΡΗΤΗ ΣΗΜΕΡΑ

Αυτό το νησί με τα καθάρια ζεστά θαλασσινά νερά τις απέραντες παραλίες με τα’ αλμυρίκια. και τις χλιαρές αστροφώτιστες νύχτες, δεν προσφέρει μονό το παρελθόν του, τα φαράγγια και τα απάτητη βουνά, τον ήλιο και τη θάλασσά του. Σήμερα εξακολουθεί ν' αναπτύσσεται και να ζει έντονα, αλλάζοντας όψη κυρίως οι πόλεις του από μέρα σε μέρα, σε αντίθεση με πολλά χωριά που συνεχίζουν να διατηρούν τη μορφή που είχαν και να ζουν στον ίδιο ρυθμό εδώ και πολλά χρόνια. Εκατοντάδες καφενεδάκια δεκάδες ταβερνάκια και ουζάδικα με κάποιο νόστιμο σπεσιαλιτέ της περιοχής Γιαούρτι με μέλι καλιτσούνια, χορτόπιτες με μάραθο, στάκα, κουνέλι στιφάδο, σφακιανή τούρτα, χοχλιοί, γίδα βραστή και γλυκόπιοτο κρητικό κρασί. Στις γιορτές γίνονται δεκάδες πανηγύρια σε χωριά απ' άκρο σ' άκρο όλης της Κρήτης, κάτω από τους ήχους της κρητικής λύρας και στο ρυθμό του πεντοζάλη και της σούστας. Ενώ στα σπίτια ετοιμάζεται το αχνιστό κρητικό πιλάφι και τα λαχταριστά ξεροτήγανα.

Σπήλαια

Πάνω από  3000 σπήλαια έχει καταγράψει η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία στην Κρήτη. Εντυπωσιακά σε φυσικό στολισμό, αλλά και μεγάλης επιστημονικής αξίας αρκετά από αυτά παρουσιάζουν αρχαιολογικό, παλαιοντολογικό κι ιστορικό ενδιαφέρον.

Από την Παλαιολιθική εποχή τα σπή­λαια χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο σαν κα­τοικίες αλλά και σαν τόποι λατρείας. Ειδικά από τους Μινωίτες η λατρεία του θείου προσφερόταν σε μικρά ανακτορικά ή οικιακά Ιερά, στα ιερά σπήλαια και στα Ιερά των κορυφών, δηλαδή σε Ιερά χτισμέ­να στις ψηλές κορυφές βουνών ή λόφων.

Σπήλαιο Σεντόνι Ζωντανών. Είναι το αξιολογότερο σπήλαιο από πλευράς φυσικού διακόσμου. Βρίσκεται στο νομό Ρεθύμνου, Δ. των Ανωγείων, 1 χλμ. από το χωριό Ζωνιανά και οε υψόμετρο 800 μ.

Δικταίο Άντρο. Στην άκρη του χωριού Ψυχρό (48 χλμ. ΑΝ του Ηρακλείου, του Αγίου Νικολάου), αρχί­ζει η ανάβαση για το σπήλαιο, όπου κατά τη μύθολογία γεννήθηκε ο Δίας. Το Δικταίο Άντρο υπήρξε τόπος λατρείας.  Οι ανασκαφές εδώ αποκάλυψαν σπουδαιότατα αρχαιολογικά ευρήματα. Από το χωριό μέχρι την είσοδο του σπηλαίου θ' ανεβείτε πε­ζοί ή με ζώα, που νοικιάζουν οι ντόπιοι. Η κάθοδος στο υποβλητικό σπήλαιο απαιτεί ιδιαίτερη προσο­χή. Σταλαγμίτες σε διάφορα σχήματα στολίσουν όλο το σπήλαιο.

Ιδαίο Άντρο. 20 χλμ. Ν των Ανωγείων στο οροπέ­διο της Νίδας, στον Ψηλορείτη, βρίσκεται το ιερό σπήλαιο του Ιδαίου Άντρου. Εδώ, κατά τη μυθολο­γία, η Ρέα έκρυψε το Δία βρέφος, που γέννησε στο Δικταίο Άντρο, για να τον σώσει από τον Κρόνο. Εδώ βρέθηκαν λατρευτικά αντικείμενα, αγάλματα και ασπίδες χάλκινες, καθώς και άλλα αντικείμενα που σήμερα είναι εκτεθειμένα στο Αρχαιολογικά Μουσείο Ηρακλείου.

Σπήλαιο Ειλειθυίας  Στο σπήλαιο αυτό ασκήθηκε λατρεία από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και τον 5ο π.Χ. αιώνα. Βρίσκεται σε απόσταση 1 χλμ. Ν της Αμνισού και ήταν αφιερωμένο στην προστάτιδα θεά του τοκετού, την Ειλείθυια. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ειδώλια γυναικών, οε στά­ση τοκετού, ενώ θηλάζουν ή δέονται, ειδώλια ζώ­ων, νεολιθικά όστρακα και εργαλεία.

Σπήλαιο Αγ. Παρασκευής Σκοτεινού. Απέχει από το Ηράκλειο 22 χλμ. Είναι από τα πιο αξιόλογα σπήλαια. Χρησιμοποιήθηκε και σαν λατρευτικός χώρος κατά την αρχαιότητα και τους χριστιανι­κούς χρόνους.

Σπήλαιο Καμάρων. ΒΑ του χωριού Καμάρες (57 χλμ. από το Ηράκλειο), βρίσκεται το σπήλαιο των Καμάρων που καθιερώθηκε, κατά τούς Μινωικούς χρόνους, σαν τόπος λατρείας πιθανώς της θεάς Ειλειθυίας. Εδώ βρέθηκαν τα περίφημα Καμαραϊκά αγγεία που εκθέτονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Στο Σπήλαιο θα φτάσετε μόνο πεζοί, μετά από πορεία περίπου 4 ωρών, από το χωριό Κα­μάρες.

Σπήλαιο Γερανίου. Αξιόλογο σπήλαιο, απέχει 6 χλμ. από το Ρέθυμνο, Παρουσιάζει προϊστορικά, παλαιοντολογικό και αρχαιολογικά ενδιαφέρον. Ευρήματα του βρίσκονται στο Αρχαιολογικά Μου­σείο Ρεθύμνου,

Σπήλαιο Μελιδονίου. Σ' απόσταση 3 χλμ. από το χωριό Μελιδόνι (26 χλμ. ανατολικά του Ρεθύμνου). Υπήρξε τόπος λατρείας τη Νεολιθική, Μινωική και την αρχαία εποχή.